ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่
กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม ที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่
เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

20. อัตถิปัจจัย

[284] 1. รูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่รูปีธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย
มี 3 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ อาหาระ และ อินทริยะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ฯลฯ มหาภูตรูป 1 ฯลฯ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
กวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
รูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิ-
ปัจจัย.
2. รูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่อรูปีธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่
พิจารณาจักษุ ฯลฯ กวฬีการาหาร โดยความเป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ
โทมนัส ย่อมเกิดขึ้น.
ด้วยทิพยจักษุ ฯลฯ ด้วยทิพโสตธาตุ ฯลฯ
รูปายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ โผฏฐัพพายตนะ เป็น
ปัจจัยแก่กายวิญญาณ.
จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายายตนะ เป็นปัจจัย
แก่กายวิญญาณ.
หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย.
3. อรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่อรูปีธรรม ด้วยอำนาจ
ของอัตถิปัจจัย
คือ ขันธ์1 ที่เป็นอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 3 ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
4. อรูปธรรม เป็นปัจจัยแก่รูปีธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม ที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่
เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
5. อรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่รูปีธรรม และอรูปีธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
คือ ขันธ์ 1 ที่เป็นอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 3 และจิตต-
สมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
6. รูปีธรรม และอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่รูปีธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 4 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ ปัจฉาชาตะ อาหาระ และ อินทริยะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่
จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม และกวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอรูปีธรรม และรูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่
กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

7. รูปีธรรม และอรูปีธรรม เป็นปัจจัยแก่อรูปีธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 3 ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ
ขันธ์ 1 ที่เป็นอรูปีธรรม ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ และหทยวัตถุ
เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ 3 ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 1 ที่เป็นอรูปีธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัย
แก่ขันธ์ 3 ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ.

22. นัตถิปัจจัย ฯลฯ 24. อวิคตปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[285] ในเหตุปัจจัย มี 3 วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี 2 วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี 4 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 1 วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี 1 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 7 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 6 วาระ ใน